چک امانی در وجه حامل

چک امانی چیست؟

چکی که به قصد امانت گذاردن برای تضمین انجام تعهدات صادر می‌شود چک امانی نام دارد.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا وسیما؛ چک اصولا  وسیله‌ای از بابت پرداخت است اما به صورت اسثنایی مواردی وجود دارد که چک امانی و چک از بابت امانت است در اين مطلب وب گردي موضوع چک اماني و کاربرد آنرا دنبال کنيد.
چک امانی چیست؟
چک چیست؟
چک از اسناد مهم تجاری میباشد که امروزه بسیاری از افراد در معاملات مختلف خود از آن بهره می‌گیرند و در حقیقت امکان پرداخت را برای آن‌ها بسیار سهل و امکان پذیر نموده است.

چک امانی چیست؟
چکی که به قصد امانت گذاردن برای تضمین انجام تعهدات صادر می‌شود چک امانی نام دارد.

به طور مثال علی و رضا طرفین یک قرارداد میباشند که هرکدام از آن‌ها تعهدات و وظایفی در مقابل دیگری برعهده گرفته است ، علی برای تضمین انجام تعهدات خود و برای اینکه اعتماد رضا را جلب کند که وظایف خود را در موعد مقرر به طور کامل انجام میدهد، چکی را در وجه رضا صادر میکند.
هدف از صدور این چک این نیست که رضا در موعد مقرر وجه چک را وصول کند بلکه هدف این است که رضا مطمئن شود علی به تعهد خود پایبند است.
اگر از علی بدقولی یا تخلفی در انجام تعهدات خود سر بزند رضا میتواند برای جبران زیان‌های وارده به خود نسبت به چک اقدام کند.

برگشت زدن چک امانی تفاوتی با سایر چک‌ها ندارد.
بانک برای برگشت زدن چک، به امانی بودن چک توجهی نمی کند و حتی اگر امانی بودن روی چک درج شده باشد، در صورت وجود شرایط کافی (مانند داشتن تاریخ و امضا) چک را برگشت میزند.
در تمامی موارد چک‌ها (امانی و غیر امانی) وسیله پرداخت میباشند مشخص است در صورت رسیدن موعد پرداخت چک در صورت عدم وجود موجودی با صدور گواهی عدم پرداخت امکان برگشت زدن آن توسط دارنده وجود دارد.

شرایط تحقق خیانت درامانت در چک امانی
برای تحقق جرم خیانت در امانت در خصوص چک، تمام موارد ذیل باید اتفاق بیفتند:

– خیانت در امانت در چک امانی زمانی تحقق می‌یابد که چک به جهتی به طور مثال وجود قرارداد پایه، نزد فردی (امین) به عنوان امانت باشد .
– قرار بر این بوده است که متعاقباً با اجرای کامل تعهدات مربوطه، امین چک را به امانت گذار مسترد نماید.
– زمانیکه امانت گذار تمامی تعهدات خود را اجرا می‌نماید امین به جای استرداد چک، آن را به ضرر دارنده (با مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت بانک محال علیه و شکایت از صادرکننده و حتی به واسطه دادخواست ضرر و زیان) وصول نماید.
– ممکن است دارنده چک آن را برگشت نزند، ولی با وجود مطالبه و درخواست استرداد چک، با ممانعت رو به رو شود. مثلا صادر کننده چک به دارنده چک اظهارنامه‌ای ارسال کند و وفق آن درخواست استرداد چک نماید و دارنده از استرداد آن ممانعت کند. در این صورت نیز جرم خیانت در امانت محقق می‌شود.

پس از تحقق کلیه امور فوق، می‌توان نسبت به شکایت خیانت در امانت اقدام کرد.

ابطال چک امانی ممکن است؟
در قانون لفظی با عنوان ابطال چک امانی وجود ندارد.
امانت گذار چک در صورتی که تمامی تعهدات خود به موجب قرارداد پایه را رعایت نموده باشد و هم اکنون در صدد پس گرفتن چک امانی متعلق به خود باشد می‌تواند به دو روش حقوقی و کیفری در این زمینه اقدام نماید:

الف) در روش حقوقی دادخواستی با عنوان استرداد لاشه چک به طرفیت امین مطرح می‌نماید با این توضیح که تمامی تعهدات و وظایف خود را پیرامون قرارداد پایه به انجام رسانده است، اما با این حال شخص امین چک موضوع امانت را مسترد نمی‌نماید.

ب) در روش کیفری امانت گذار می‌تواند شکایت خیانت در امانت علیه امین مطرح نماید با این توضیح که چک امانی، مشروط به انجام تعهدات امانت گذارنده در ید امین بوده که با به انجام رسانیدن تعهدات مربوطه دیگر موجبی برای باقیماندن چک امانی در ید امین وجود ندارد.

درصورت مطالبه امانت گذار و عدم استرداد آن توسط امین که به نوعی نشان دهنده تصاحب وی میباشد، میتوان سوء نیت امین را در تحقق جرم خیانت در امانت به اثبات رسانید.

استرداد چک امانی

ماهیت “امانت” چیست؟
امانت یعنی شخص امانت دهنده مال متعلق به خود را به شخص دیگری که به اصطلاح امین نامیده میشود، می‌سپارد تا هرزمان امانت دهنده درخواست نمود مال متعلق به او را مسترد نماید.

در ارتباط با تمام اموالی که مورد رابطه امانی قرار می‌گیرد این قانون صادق است که با درخواست امانت گذار مبنی بر استرداد مال، رابطه امانی ساقط و امین موظف به استرداد مال میباشد.

آیا می‌توان هر زمان استرداد چک امانی را از امین مطالبه نمود؟
درخصوص چکی که صرفا به عنوان امانت و جهت تضمین تعهدات موضوع قرارداد به شخصی سپرده میشود ماهیت امانی بودن با کمی تغییر همراه است.

به طور مثال زمانیکه شخصی جهت تضمین تعهدات خود به موجب یک قرارداد پایه چکی را به طرف مقابل به عنوان امانت تحویل میدهد قابل پذیرش نیست که هر زمان امانت دهنده چک را مطالبه نمود، شخص امین را موظف به استرداد چک بدانیم.

در چک امانی امانت گذار چه زمانی میتواند چک را مطالبه نماید؟
امانت گذار تنها زمانی میتواند چک را مطالبه نماید که تمامی تعهدات خود مربوط به قرارداد پایه را رعایت نماید سپس تقاضای استرداد چک امانی را مطرح نماید.

متن رسید چک امانتی را چگونه تنظیم کنیم؟
در متن رسید چک امانی باید به نکات ذیل توجه شود:
شماره، تعداد، مبلغ و مشخصات کامل چک در رسید درج گردد.
به صراحت نوشته شود که چک مذکور ” به عنوان امانت” نزد گیرنده می‌باشد و حق انتقال آن به اشخاص دیگر ندارد.
حتی الامکان به قرارداد پایه و تعهدی که به دلیل آن چک صادر شده است اشاره شود.
در این زمینه نظر شما را به نمونه متن رسید چک امانی در ذیل جلب می‌نمایم:

“اینجانب…….. چک شماره ……. را در قبال تضمین انجام تعهدات مربوط به استناد قرارداد فی مابین به شماره………، به عنوان امانت به …….. تحویل می‌نمایم و ایشان حق انتقال آن را به هیچ شخصی ندارد و چنانچه برخلاف این تعهد عمل نماید علاوه بر استرداد لاشه چک حق مطالبه مبلغ آن را نیز خواهم داشت. ”

چک امانی در وجه حامل

اگر نام کسی که چک در وجه او صادر شده است (دارنده) روی چک درج نشده باشد به این معنی است که چک در وجه حامل میباشد و چک دست هرکسی باشد او دارنده و مالک است و می‌تواند با مراجعه به بانک وجه آن را مطالبه نماید.

بهتر است در وهله اول چک امانی به هیچ عنوان به صورت در وجه حامل صادر نشود.
اگر چکی که امانت گذار به امین برای تضمین انجام تعهد خود می‌سپارد در وجه حامل باشد به این معنی که مشخص نباشد چک در وجه امین صادر شده است، راه برای سوء استفاده سودجویان فراهم میشود، زیرا در اینصورت برای اثبات این موضوع که چک در وجه حامل به عنوان امانت صادر شده است برای امانت گذار دشوار میشود و با مطالبه وجه چک توسط هر شخصی که چک در دست اوست، امانت گذار موظف به پرداخت میباشد.

راه کار جلوگیری از سواستفاده از چک امانی در وجه حامل چیست؟

ابتدا: چک امانی در وجه شخص امین صادر شود نه در وجه حامل.
ثانیا: اگر چک در وجه حامل صادر شد ضرورتا هم در چک و هم در قراردادی که به موجب آن چک امانی صادر شده است قید شود که چک به عنوان امانت به امین سپرده شده است.