حقوق کیفری یا همان حقوق جزا چیست و شامل چه مواردی می شود؟

هر جامعه برای خودش ارزش هایی دارد که تخطی از آن ها علاوه بر مجازات، حتی ممکن است موجب طرد شدن شخص خاطی از جامعه شود.

در واقع دولت ها برای حفظ آرامش عمومی، قوانینی وضع می کنند که اگر افراد جامعه پایشان را از آن فراتر بگذارند، آن ها را مجازات کنند.

مجموعه قوانینی که در مورد رفتار بر خلاف حقوق و ارزش های جامعه وضع می شود، قانون جزا یا قانون مجازات نامیده می شود.

 

حقوق کیفری عمومی و خصوصی

 

به طور کلی حقوق به دو دسته ی عمومی و خصوصی تقسیم می شود.

حقوق خصوصی، مجموعه از قواعد و مقرراتی است که ویژگی های هر کدام از جرایم و مجازات های موجود در قانون را به صورت جداگانه و با جزئیات کامل بررسی می کند.

حقوق عمومی، به مطالعه در مورد قواعد کلی و مشترک جرایم و مجازات ها، بدون اینکه به حوزه بررسی جرم وارد شوند، می پردازد.

دولت ها مجبور اند برای جلوگیری از هرج و مرج ناشی از انتقام های خصوصی، سازمان مشخصی ایجاد کنند که به آن دادگستری می گویند.

در این سازمان، رفتار هایی مشخص به عنوان جرم شناخته می شود. انجام این رفتار ها مجازات مشخصی را در پی دارد.

 

حقوق کیفری

 

حقوق کیفری در واقع شاخه ای از حقوق عمومی است که به تعریف انواع جرایم و چگونگی مجازات خاطیان می پردازد.

در واقع حقوق کیفری، قواعد حاکم بر رفتار های مجرمانه و حد و نحوه ی مجازات خاطیان توسط دولت ها را مشخص می کند.

 

گوشه ای از اصول حقوق کیفری (حقوق جزا)

 

 

اصل برائت

این اصل به این موضوع اشاره دارد که هیچ کس مرتکب جرم نشده است، مگر اینکه در دادگاه های مورد تایید، بر اساس دلایل قانونی به اثبات برسد. در آن صورت فرد، مجرم شناخته می شود.

 

اصل قانونی بودن جراِیم و مجازات

برای افراد جامعه، همیشه ارزش های اخلاقی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است.

افرادی که رفتار هایی بر ضد این ارزش ها داشته باشند، مورد سرزنش و طرد دیگران قرار می گیرند، اما این موضوع به تنهایی برای مجازات کافی نیست و باید پشتوانه ی قانونی داشته باشد.

قواعد و حد مجازات هر رفتاری که ضد ارزش تلقی می شود، باید پیش بینی شده و در قانون ثبت شده باشد.

 

اصل عطف بما سبق نشدن قوانین جزایی

هر قانون از زمان مشخصی به بعد وضع شده است. هر شخص حقیقی و حقوقی، ملزم به اطاعت از قانون، پس از لازم الاجرا شدن آن قانون می باشد.

در صورتیکه قبل از الزامی شدن اجرای قانون، مرتکب آن رفتار شده باشد، فرد خاطی قابل مجازات نیست.

در واقع این اصل، به اثر اعمال قانون در آینده اشاره می کند نه در گذشته.

 

اصل سرزمینی بودن قوانین جزا

قوانین و مقررات وضع شده توسط هر کشوری فقط در محدوده ی جغرافیایی آن کشور قابل اجرا می باشد. یعنی دولت ها نمی توانند خارج از مرز های خود تصمیمات قضایی بگیرند و از حیطه اختیارات آن ها خارج است.

البته این اصل استثنا هایی هم دارد. مثلا اگر شخصی، شخص دیگری را خارج از کشور به قتل برساند یا مرتکب شرب خمر شود، پس از بازگشت یا استرداد، مجازات قانونی بر وی اعمال خواهد شد.

 

اصل شخصی بودن مجازات

این اصل به این موضوع اشاره دارد که فقط شخصی که مرتکب رفتار خلاف قانون می شود، مورد تعقیب قضایی قرار می گیرد.

در واقع هر فردی مسئول اعمال خود می باشد و مراجع قانونی حق مجازات خویشان و نزدیکان او را (حتی اگر جزء اعضای خانواده ی او باشد)، از لحاظ شرعی و قانونی نخواهند داشت.

 

اصل فردی کردن مجازات ها

این اصل اشاره به این موضوع می کند که برای اعمال مجازات، باید به ویژگی های جسمی، روانی و اجتماعی مجرم توجه داشت.

ممکن است با توجه به این موضوع، در مجازات فرد خاطی تخفیف یا تعلیق صورت گیرد.

 

اصل تساوی مجازات ها

این اصل به این مطلب اشاره دارد که نوع مجازات افرادی که جرایمی مشابه با هم مرتکب شده اند، باید یکسان باشد.

 

اصل برائت متهم یا فرض برائت متهم

این اصل به این موضوع اشاره می کند که اگر دلیل و مدرک معتبری برای ارتکاب جرم متهم وجود ندارد، قاضی ملزم به دادن حکم تبرئه است.